Horizontal Navigation

Monday, October 8, 2012

Struktur Bangunan dan Palinggih di Pura Dalem Balingkang

       Berdasarkan konsepnya, Pura Dalem Balingkang menerapkan konsep Tri Mandala seperti kebanyakan pura-pura di Bali. Yang membagi ruang atau mandala menjadi tiga bagian sebagai reflika dari konsep Tri Bhuwana yaitu Bhur Loka atau Nista Mandala, Bwah Loka atau Madya Mandala, dan Swah Loka atau Utama Mandala. Sehingga sering dikatakan bahwa denah pura adalah perlambang alam semesta atau Bhuwana Agung. Akibatnya penempatan bangunan dalam pura disesuaikan dengan pembagian tersebut di atas, seperti bangunan-bangunan suci di tempatkan di Jeroan dan bangunan penunjang di tempatkan di halaman pertama atau Jabaan.

 
Denah Pura Dalem Balingkang
Keterangan bagan :
I      Uttama Mandala
1.         Tepasana sthana Bhatari Prethiwi
2.         Meru tumpang 11 sthana Sang Hyang Pasupati
3.         Meru tumpang 9 sthana Dewata Nawasanga
4.         Palinggih Pajenangan Bhatara  Dalem Balingkang
5.         Meru tumpang 7 sthana  Sang Hyang Sapta Rsi
6.         Meru tumpang 5 sthana Bhatara  Wisnu
7.         Meru tumpang 3 sthana  Bhatari Tri Purusa
8.         Meru  tumpang 2 sthana Bhatari Sri dan Bhatari Sedana
9.         Bale Tajuk
10.     Bale Tajuk
11.     Bale Tajuk
12.     Bale Tajuk
13.     Sanggar Agung rong 3 sthana Åšiwa, SadaÅ›iwa, ParamaÅ›iwa
14.     Bale Tajuk
15.     Bale Tajuk
16.     Bale Tajuk
17.     Bale Tajuk
18.     Sanggar Agung rong 3 sthana Åšiwa, SadaÅ›iwa, ParamaÅ›iwa
19.     Manjangan Sakaluwang sthana Panca Rsi
20.     Bale Mundar-Mandir linggih Pacalang
21.     Bale Mundar-Mandir linggih  Pacalang
22.     Bale Slaka saka 16
23.     Bale Mas saka 32
24.     Lumbung sthana Bhatari Sri
25.     Gedong Panghulun Bale Agung
26.     Bale Agung saka 20
27.     Bale Agung saka 24
28.     Bale Agung saka 12
29.     Bale Agung saka 16
30.     a-b Candi Bentar
II    Madya Mandala
1.         Pasimpangan Dalem Tarukan
2.         Palinggih Dukuh Sakti, bangunan yang ada meliputi :
a.  Palinggih Dukuh Sakti
b.  Piasan
3.    Gedong Simpen
4.    Jro  Kawanan, bangunan yang meliputi :
a.  Kemulan rong 3 sthana Hyang Tri Murti
b.  Padmasari
c.  Meru tumpang 2 sthana Bhatara Sri-Sedana
d.  Gedong Pajenengan
e.  Bale Piasan
5.    Pemaruman Agung
6.    Bale Pegat atau Bale Pangguangan
7.    Bale Pegat atau Bale Pangguangan
8.    Bale  Pelancang
9.    Bale  Pelancang
10.  Bale Paebatan
11.  Bale Perantenan Suci
12.  Bale Gong
13.  Bale Prajuru
14.  Bale Genah Punia
15.  Bale Pawedan
16.  Bale Pesantian
17.  Bale Pelancang
18.  Bale Gong Desa Petak                     
19.  Bale Gong Desa Pinggan
20.  Bale Gong Desa Sambirenteng        
21.  Palinggih  Ratu Ayu Mas Subandar
22.  Bale Kulkul                          
23.  a-b Çang Apit atau pintu masuk
24.  Candi Bentar
III   Nista Mandala
1.    a  - b Palinggih Apit Lawang
2.    a  - b Palinggih Pasesanjan
A.   Pohon  Beringin dan Palinggih Bingin
B.   Pura Bujangga,  bangunan yang ada meliputi :
1.    Padmasana
2.    Meru tumpang 3, Pajenengan Bujangga
3.    Bale Piasan
C.   Jro Kanginan, bangunan yang ada meliputi :
1.    Meru tumpang 3 sthana Tri Murti
2.    Padmasari
3.    Gedong Sari
4.    Palinggih  Panca Resi
5.    Bale Piasan
6.    Bale Piasan
7.    Panggungan
D.   Pura Tangguntiti, bangunan yang ada meliputi :
1.    Palinggih  Ratu Mas Malanting
2.    Palinggih  Ratu Ngurah Tangguntiti
3.    Bale Piasan
4.    Panggungan
5.    Palinggih Ratu Gde Penyarikan
6.    Bale Gong
E.    Pura Beji
F.    Jembatan
G.   Palinggih Sang Hyang Haji Saraswasti, bangunan yang ada meliputi :
1.    Padmasari
2.    Bebaturan
3.    Gedong
H.   Tempat parkir
I.     Jalan
J.     Sungai
K.   Kamar mandi dan warung

Sumber : Purana Pura Dalem Balingkang (2009)

3 comments: